دیتا سنتر یا مرکز داده (Data Center) به مجموعهای از سرویس دهنده ها، زیرساختهای ارتباطی/امنیتی و تجهیزات الکترونیکی گفته میشود که برای ارائه، نگهداری و پشتیبانی از سرویسهای تحت شبکه (اینترنت / اینترانت / اکسترانت) به خدمت گرفته میشوند.
سازمان ها، شرکت ها، و افراد میتوانند با به کارگیری سرویس های ارائه شده از طرف مراکز داده وبسایت، اطلاعات و سرویسهای مبنتی بر شبکه خود را بر روی اینترنت (اینترانت / اکسترانت) راه اندازی کنند. مرکز داده، بسته به نوع کاربردی که برای آن تعریف شده است، میتواند به عنوان یک مرکز پردازشی، مرکز ذخیره داده، مرکز جمع آوری داده و یا تمامی این موارد عمل کند. مراکز داده بسیار عظیم و متنوعی در سرتاسر شبکه جهانی اینترنت در حال سرویس دهی هستند که برخی از این مراکز استفاده تجاری محدود درون سازمانی دارند و برخی دیگر در اینترنت به صورت تجاری و یا عمومی قابل استفاده هستند.
در اوایل دهه ۹۰ میلادی با ظهور اینترنت و با افزایش روز افزون کاربران و بالا رفتن حجم مستندات، و نیز سادگی انتشار اطلاعات در اینترنت، مفاهیم تجاری نیز وارد عرصه اینترنت شدند. شرکت های تجاری نیاز به سرورهایی داشتند که این امکان را به آنها بدهد که به سادگی و با سرعت بتوانند اطلاعات خود را در اختیار مشتریان و کاربران خود قرار دهند.
بالطبع این امکان وجود نداشت که هر شرکت یا سازمانی که قصد راه اندازی سایت های اینترنتی را دارد، خود رأساً اقدام به راه اندازی سرور خود کند، چرا که با وجود کاربران زیاد این سایت ها و حجم بالای ترافیک، نیاز به اتصال هایی با سرعت های بسیار بالا وجود داشت که مسلماً حتی در صورتی که این امکان از لحاظ عملی وجود داشته باشد، هزینه بالایی را می طلبید.
راه حلی که برای این مشکل به نظر رسید، راه اندازی مراکز خاصی تحت عنوان Data Center یا مراکز داده ای بود. دیتاسنتر ها با در اختیار داشتن اتصالات پرسرعت اینترنت، و همچنین در اختیار داشتن سرورهای قوی و متعدد، امکان راه اندازی سرورهای وب را برای عموم مردم ممکن ساختند. شرکت های تجاری و مردم می توانستند با اجاره کردن فضای محدودی در این سرورها (هاست اشتراکی)، و یاحتی با اجاره سرور های مجازی اختصاصی (VPS) وبسایت های خود را در معرض دید عموم قرار دهند. اکنون با توجه به رشد سریع اینترنت، روز به روز به تعداد DataCenter ها افزوده می گردد به طوری که در حال حاضر در اکثر کشورهای پیشرفته این مراکز وجود دارند. تمرکز این مراکز بخصوص در کشور امریکا بسیار زیاد است. دلیل آن هم ارزان بودن نرخ اتصال به اینترنت و همچنین در دسترس بودن سرعت های بالا می باشد، در حالیکه برخی از این دیتاسنتر ها از طریق خطوط مختلف فیبرنوری، پهنای باندی بیش از ۴Gbps را در اختیار دارند.
معمولاً مراکز داده را با توجه به اندازه و کارکرد آن ها به دسته های زیر تقسیم می کنند:
دیتاسنتر های مختلفی در نقاط دنیا وجود دارد که با توجه به نیاز و همچنین شرایط منطقه ای طراحی و ساخته شده اند. استاندارد خاصی برای یک Data Center وجود ندارد اما در اینجا سعی شده است به برخی از مشخصات عمومی یک مرکز داده ای اشاره شود.
به طور معمول یک DataCenter برای اتصال به اینترنت از چندین اتصال مختلف استفاده می کند تا در صورتی که هر یک از اتصالات به دلیلی از کار افتادند، در سرویس دهی مرکز وقفه ای (Downtime) پیش نیاید. برخی از Data Center های معروف با بیش از ۱۲ اتصال مختلف به اینترنت متصلند. این مسئله در برخی از دیتاسنتر های داخلی کشور نیز حاکم است. نکته مهم دیگری که در مورد دیتاسنتر های داخلی وجود دارد این است که معمولاً دیتاسنتر های داخلی از بستر اینترانت ملی برخوردارند و این یعنی جلوگیری از مصرف ترافیک بی مورد برای رسیدن به سرور از طریق اینترنت!
یکی از مهم ترین مسائل در DataCenter سرویس دهی بدون وقفه به مشتریان می باشد. با توجه به امکان قطع برق به دلایل مختلف همچون حوادث غیرمترقبه یا جنگ، نیاز به سیستم برق پشتیبان ضروری است. معمولاً دیتاسنتر های بزرگ از UPS های (Uninterruptible Power Supply) مخصوصی استفاده می کنند که امکان سرویس دهی به بیش از ۱۰۰ کامپیوتر را دارند. علاوه بر سیستم UPS، ژنراتورهای قوی نیز در مراکز داده ای وجود دارد تا در صورت قطع بلندمدت برق، سرویس دهی بدون وقفه انجام شود.
از دیگر مسائل مهمی که هنگام راه اندازی دیتاسنتر ها باید به آن توجه شود، تعبیه و راه اندازی سیستم های سرمایشی است. از آنجایی که در دیتاسنتر ها ممکن هست به طور همزمان هزاران سرور در حال فعالیت باشند، گرمای حاصل از سرور ها می تواند به آن ها صدمات جبران ناپذیری را وارد سازد. بنابراین یک دیتاسنتر باید سیستم های سرمایشی متعددی را برای دیتاسنتر و برای رک ها تعبیه نماید.
اکثر دیتاسنتر های معروف علاوه بر ایجاد یک تیم حفاظت فیزیکی برای جلوگیری از ورود افراد متفرقه، سیستم های امنیتی دیگری از قبیل سیستم اعلام و اطفاء حریق نیز تعبیه می کنند. اما مسئله با اهمیت دیگر تأمین امنیت سایبری است که توسط فایروال های سخت افزاری و نرم افزاری تأمین می گردد.
علاوه بر این موارد نباید استفاده از سقف و کف کاذب را برای انجام کابل کشی های شبکه و برق نادیده گرفت. امیدواریم که توانسته باشیم شما را به خوبی با این مراکز داده ای آشنا کرده باشیم. با دانشنامه های بعدی ایزی هاست همراه باشید…