فیسبوک چگونه با پروفایل سایه، دوستان جدیدی را به کاربرانش پیشنهاد می‌دهد

فیسبوک چگونه تمام کسانی که تا بحال ملاقات کرده‌اید را شناخته و به شما پیشنهاد می‌دهد؟ پروفایل‌های سایه چگونه اطلاعات مخاطبین را برملا می‌کنند؟

کشمیر هیل، خبرنگار ارشد دفتر پروژه‌های ویژه است که انجام تحقیقات در وب‌سایت‌های گروه رسانه Gizmodo را بر عهده دارد. او در زمینه حریم خصوصی و تکنولوژی می‌نویسد. مقاله او در رابطه با FaceBook را در ادامه از زبان خودش می‌خوانیم:

صحبت کردن از شخصی که ممکن است بشناسید در جریان طبیعی گفتگوهای روزانه، اتفاقی کاملا رایج است. شخصی را ملاقات می‌کنید و می‌گویید “من اهل ساراسوتا هستم” و او می‌گوید “چه جالب! پدربزرگ من آن‌جا زندگی می‌کند” و به همین ترتیب از محل زندگی و اسم خود برای شما می‌گوید و ممکن است او را به‌جا آورید.

شاید تصور کنید که پیشنهادات دوستی فیسبوک هم همین‌طور عمل می‌کنند: شما به شبکه اجتماعی می‌گویید که چه کسی هستید و سرویس مورد نظر به شما می‌گوید که ممکن است چه اشخاصی را در فضای مجازی بشناسید. اما سیستم فیسبوک به طریقی فراتر از تعاملات انسانی عمل می‌کند. نتیجه الگوریتم اشخاصی که ممکن است بشناسید فیسبوک، اصلا مشخص نیست. طی زمانی که در مورد اشخاصی که ممکن است بشناسید (People You May Know)، یا به گفته خود فیسبوک PYMK می‌نوشتم، داستان‌های متحیرکننده بی‌شماری به دستم رسید:

• مردی که اسپرم خود را سال‌‌ها پیش، مخفیانه به زوجی اهدا کرده بود تا بچه‌دار شوند. فیسبوک، فرزند را به‌عنوان شخصی که ممکن است مرد بشناسد به او معرفی کرد. او هنوز آن زوج را می‌شناسد؛ اما با آن‌ها در فیسبوک دوست نیست.
• مراجع یک مددکار اجتماعی در جلسه دوم مشاوره، او را به نام مستعار صدا می‌زند؛ چون او را در قسمت اشخاصی که ممکن است بشناسید در فیسبوک خود دیده بود. هیچ اطلاعات تماسی میان آن‌ها رد و بدل نشده بود.
•  زنی وقتی ۶ ساله بود، پدرش خانواده را ترک کرد. ۴۰ سال بعد، فیسبوک معشوقه قدیمی پدرش را برای دوستی پیشنهاد کرده بود.
•  وکیلی نوشته بود: “من فیسبوک را پس از این‌که وکیل مدافع یکی از پرونده‌هایم را به‌عنوان PYMK پیشنهاد کرد، حذف کردم. تنها راه ارتباطی ما از طریق ایمیل کاری من بود که به فیسبوک من متصل نبود. من متقاعد شدم که فیسبوک، ایمیل کاری‌ام را تحت نظر گرفته بود.”

اگر فکر می‌کنید که Facebook تنها چیزهایی را در مورد شما می‌داند که خودتان به آن گفته‌اید، پس در نتیجه‌ گزینه‌های این چنینی که برای دوستی به شما پیشنهاد می‌دهد، غیرقابل توجیه است. اگر در مورد اطلاعات دیگری که فیسبوک از شما دارد بدانید، اطلاعاتی که قابل دیدن و کنترل کردن نیستند، این گزینه‌ها را بهتر درک خواهید کرد.

در پس پروفایل فیسبوکی که شما برای خودتان می‌سازید، پروفایل دیگری نیز وجود دارد؛ پروفایل سایه‌ای که بر پایه‌ی اطلاعات ایمیل‌های دریافتی و ارسالی سایر کاربران فیسبوک و گوشی‌های هوشمند سایر کاربران فیسبوک ساخته می‌شود. اطلاعات تماسی که هیچ زمانی در  فیسبوک وارد نکرده‌اید، با حساب شما مرتبط شده و رصد کردن ارتباطات اجتماعی شما را برای فیسبوک ساده‌تر می‌کند.

پشت پروفایل فیسبوکی که شما برای خودتان می‌سازید، پروفایل دیگری با نام پروفایل سایه وجود دارد

اطلاعات مخاطب سایه طی چند سال اخیر، از ویژگی‌های شناخته شده فیسبوک بوده است. اما کاربران زیادی از دسترسی و قدرت آن بی‌اطلاعند. چرا که ارتباطات پروفایل سایه در درون جعبه سیاه الگوریتمیک فیسبوک شکل می‌گیرند و مردم تا زمانی‌که یک پیشنهاد غیرمعمول ظاهر نشود، متوجه عمق داده کاوی زندگی‌شان نیستند.

فیسبوک، ایمیل کاری وکیل اشاره شده در بالا را زیر نظر نگرفته است. اما احتمالا آدرس ایمیل کاری او را در اطلاعات پروفایل سایه دارد، حتی اگر وی هرگز این آدرس را به فیسبوک نداده باشد. اگر هر کسی‌که آدرس ایمیل وکیل را در مخاطبین خود داشته باشد، بخواهد آن‌ را با فیسبوک به اشتراک گذارد، این شبکه‌ی اجتماعی می‌تواند او را به هر شخص دیگری که مخاطب را دارد، مانند وکیل مدافع در یکی از پرونده‌ها، مرتبط کند.

فیسبوک چگونگی ارتباط اشخاص خاصی را که در لیست ممکن است بشناسید نمایش می‌دهد، مشخص نکرده است. یکی از سخنگویان فیسبوک گفته که توضیح‌های قابل قبول دیگری نیز برای بسیاری از این مثال‌ها وجود دارد، مثل “دوستی‌های مشترک” یا مردمی که متعلق به “یک شهر/ شبکه” هستند.” این سخنگو در مورد داستان‌های موجود در لیست گفت که وکیل نامبرده، محتمل‌ترین مورد برای یک ارتباط پروفایل سایه است.

درخواست در اختیار گذاشتن دفترچه آدرس، یکی از گام‌های ابتدایی فیسبوک از مردم در زمان ثبت نام است تا به این ترتیب، “پیدا کردن دوستان” میسر شود. گزینه “پیدا کردن دوستان” روی دسکتاپ، بسیار ساده است:

صفحه “پیدا کردن دوستان” در برنامه فیسبوک گوشی هوشمند وسوسه‌انگیزتر است و تصویری از شاخ و برگ گل‌ها نشان می‌دهد و کاربر را به “مشاهده اشخاص روی فیسبوک از طریق آپلود مداوم مخاطبین” دعوت می‌کند.

در قسمت پایین صفحه زیر دکمه “شروع به کار” با حروف چاپی کوچک نوشته شده است “اطلاعات مخاطبین شما… برای کمک به شما و دیگران در پیدا کردن سریع‌تر دوستان به فیسبوک فرستاده می‌شود”. این پیغام مبهم است و با وجود کلیک کردن روی “یادگیری بیشتر”، باز هم مبهم می‌ماند:

وقتی تصمیم می‌گیرید که دوستان خود را در فیسبوک پیدا کنید، ما اطلاعات مخاطبین شما، شامل موضوعاتی مانند اسامی و تمام نام‌های مستعار، تصویر مخاطب، شماره‌های تلفن و سایر مخاطبان یا اطلاعات مربوطی که ممکن است اضافه کرده باشید مثل نسبت یا تخصص و اطلاعات موجود روی گوشیدر مورد مخاطبین موجود را استفاده کرده و به‌طور ایمن ذخیره می‌کنیم. این کار به فیسبوک کمک می‌کند تا به شما و دیگران پیشنهاداتی ارائه داده و ما را در ایجاد خدمتی بهتر یاری می‌کند.

به تمامی اطلاعات احتمالی مربوط به یک مخاطب بر روی گوشی خود نگاه کنید. بعد همه داده‌های مربوط به افراد مختلف، چه دوستان قدیمی یا آشنایان موقت را روی گوشی خود در نظر بگیرید.

فیسبوک هشدار می‌دهد که کاربران در استفاده از تمام این اطلاعات احتیاط کنند. “ممکن است در گوشی تلفن خود، مخاطبین کاری یا شخصی داشته باشید”، صفحه یادگیری بیشتر، به خواننده بیشتر گوشزد می‌کند. “لطفا تنها برای اشخاصی درخواست دوستی ارسال کنید که شخصا می‌شناسید و می‌دانید به دعوت شما پاسخ می‌گویند.”

فیسبوک پس از این هشدار و اطلاع که ممکن است افراد درون دفترچه آدرس شما لزوما مایل به برقراری ارتباط با شما نباشند، دقیقا همان‌کاری را انجام می‌دهد که نسبت به انجام ندادنش هشدار داده بود. اگر با به اشتراک‌گذاری مخاطبین خود موافقت کنید، هرگونه اطلاعات از مخاطبین شما برای فیسبوک ارسال می‌شود و شبکه از آن برای جستجوی ارتباطات بین تمام کسانی‌ که حتی به‌سختی می‌شناسید استفاده می‌کند و شما اصلا متوجه این اتفاق نمی‌شوید.

فیسبوک از اصطلاح “پروفایل‌های سایه” خوشش نمی‌آید و از آن استفاده نمی‌کند. بزرگ‌ترین شبکه‌ی اجتماعی موجود این اصطلاح را دوست ندارد چرا که به‌نظر می‌رسد فیسبوک برای افرادی که به شبکه نپیوسته‌اند، پروفایل‌های مخفی ایجاد می‌کند که البته ادعا کرده که این‌کار را نمی‌کند. مسئله اطلاعات مخاطب سایه در سال۲۰۱۳ مطرح شد یعنی زمانی‌که فیسبوک اقرار به کشف و رفع “یک باگ” کرد. کاربری که فایل فیسبوک خود را دانلود کرده بود، این باگ را پیدا کرد. او متوجه شد که فایل دانلود شده، نه تنها اطلاعات قابل مشاهده دوستان او، بلکه اطلاعات تماس سایه‌ی آن ها را نمایش می‌دهد.

مشکلی که باگ برای فیسبوک به‌وجود آورد این نبود که تمام اطلاعات را یکجا انباشته کرده بود، بلکه مساله این بود که به اشتباه وجود این اطلاعات تقریبا مخفی جمع‌آوری شده را به کاربران نشان داده بود. میزان ارتباطاتی که فیسبوک حول کاربران خود ایجاد می‌کند، قرار است تنها برای خود شرکت قابل مشاهده باشد.

فیسبوک هر چه در توانش بود انجام داد تا میزان داده‌ای که از طریق مخاطبینش جمع می‌کند و میزان گستردگی شبکه را کم اهمیت نشان دهد. مت استاینفلد، سخنگوی فیسبوک در یک ایمیل می‌نویسد:

پیشنهادات اشخاصی که ممکن است بشناسید ممکن است براساس اطلاعات مخاطبی باشد که ما از مردم و دوستان آن‌ها دریافت می‌کنیم. بعضا یک دوست یا فردی که می‌شناسید، اطلاعات جدیدی را در مورد خود مانند یک آدرس ایمیل یا شماره تلفن در فیسبوک وارد می‌کند که امکان ارتباط فرد مورد نظر با شما را بیش از پیش افزایش می‌دهد. این مسئله و سیگنال‌های دیگر از سمت شما به ما کمک می‌کنند تا اطمینان حاصل کنیم اشخاصی که به شما پیشنهاد می‌دهیم، همان اشخاصی هستند که در حال حاضر می‌شناسید و می‌خواهید با آن‌ها در فیسبوک دوست شوید.

کاربران اینستاگرام و واتساپ، که متعلق به فیسبوک هستند نیز می‌توانند مخاطبینی را به این برنامه‌ها آپلود کنند؛ اما استاینفلد می‌گوید فیسبوک اخیرا این داده‌ها را برای پیشنهادات دوستی فیسبوک استفاده نکرده است. وی در این خصوص چنین اظهار نظر کرده است:

ما امروز از مخاطبین آپلود شده به فیسبوک و مسنجر برای اطلاع دادن پیشنهادات PYMK استفاده می‌کنیم.

طی آماده‌سازی و جمع‌آوری گزارش متوجه شدم که بسیاری از دوستانم، لیست مخاطبین خود را آپلود کرده‌اند. اپلیکیشن فیسبوک برای گوشی هوشمند در حالی‌که من را نیز به همین‌کار ترغیب می‌کرد، گفت که ۲۷۲ نفر از دوستانم تاکنون دست به اینکار زده‌اند. یعنی تقریبا یک چهارم از تمام دوستانم.

همانطور که اشاره کردیم، استاینفلد به این نکته اشاره کرده که شاید یکی از دوستانتان اقدام به اشتراک‌گذاری یک شماره یا آدرس ایمیل جدید کند. اما به نظر می‌رسد منظور او هر شخصی بود که ممکن است در هر زمانی، شماره تلفن یا ایمیل یا آدرس شما را در مخاطبین خود ثبت کرده باشد و این موضوع صرفا محدود به دوستان یک کاربر نمی‌شود. کسی‌که در سال ۲۰۱۰ ار او یک کاناپه خریده‌اید یا صاحب‌خانه‌ای که سال ۲۰۱۳ داشتید؛ اگر آن‌ها یک زمانی شما را در تلفن خود ذخیره کرده باشند یا شما این‌کار را کرده باشید، فیسبوک می‌تواند در زمان آپلود مخاطبین هر یک از طرفین، این ارتباط را برقرار کند.

جمع‌آوری این‌همه داده از صدها فرد به این معنی است که فیسبوک احتمالا هر آدرسی را که تا بحال در آن زندگی کرده‌اید، هر آدرس ایمیلی که تا بحال از آن استفاده کرده‌اید، هر شماره تلفن ثابت و تلفن همراهی که تا بحال از آن استفاده کرده‌اید، تمام اسامی مستعار شما، هر پروفایل شبکه اجتماعی مرتبط با شما، تمامی حساب‌های پیام فوری قبلی و هر اطلاعات دیگری که شخصی ممکن است در مورد شما به دفترچه تلفن خود اضافه کرده باشد را می‌شناسد.

تا جایی‌که به فیسبوک مربوط می‌شود، هیچ‌کدام از این اطلاعات اصلا اطلاعات شخصی شما محسوب نمی‌شوند. این اطلاعات به کاربرانی تعلق دارند که آن‌ها را آپلود کرده‌اند و آن‌ها تنها کسانی هستند که بر روی آن اطلاعات کنترل دارند.

این مساله همان موضوعی است که دانا بوید به عنوان یک جامعه‌شناس از آن به عنوان “حریم خصوصی شبکه‌ای” نام می‌برد. تمام افرادی که شما را در فیسبوک می شاسند و همچنین اطلاعات مخاطبان خود را با این شبکه‌ی اجتماعی به اشتراک می‌گذارند، به فیسبوک در ایجاد ارتباطاتی که ممکن است نخواهید برقرار کنید، کمک می‌کنند. مثلا تصور کنید که حرفه‌ای مانند حقوق، پزشکی، مددکاری اجتماعی یا حتی خبرنگاری دارید و ممکن است نخواهید با افرادی که حین کار با آن‌ها رو‌در‌رو هستید، در ارتباط باشید، چرا که این ارتباط می‌تواند اطلاعاتی از آن‌ها یا شما را برملا کرده یا شاید اصلا رابطه‌ی دوستانه‌ای نداشته‌اید که بخواهید آن را تداوم بخشید.

این موقعیت را برای افرادی در نظر بگیرید که سعی دارند دو هویت متفاوت از خود داشته باشند، مثل کارآگاه مخفی. شما نه تنها باید این هویت‌ها را مانند یک متخصص امنیتی، جدای از هم حفظ کنید بلکه باید اطمینان حاصل کنید که هیچ کس دیگری نیز نمی‌تواند آن‌ها را به‌هم مرتبط کند. اگر تنها یک شخصی که می‌شناسید، اطلاعات مخاطب هر دو هویت را داشته باشد و اجازه دسترسی آن‌را به فیسبوک بدهد، زندگی شما به‌هم می‌ریزد. در چنین حالتی، دردسر خیلی زیادی برای بروس وین و کلارک کنت (هویت‌های اجتماعی سوپرمن و بتمن خارج از هویت قهرمانی‌شان) پیش خواهد آمد.

فیسبوک با داشتن یک دفترچه سیاه مخفی عظیم، می‌تواند به‌سادگی فراتر از پیوند دادن مستقیم شما با شخصی که اطلاعات مخاطب شما را دارد برود. این شبکه می‌تواند یک زنجیره مخاطبین ایجاد کند. اگر دو شخص مختلف، هر دو در اطلاعات مخاطب خود آدرس ایمیل یا شماره تلفنی از شما داشته باشند، مشخص است که آن‌ها نیز احتمالا یکدیگر را می‌شناسند. حتی نیاز نیست آدرس یا شماره تلفنی باشد که شما شخصا به فیسبوک داده‌اید.

بیماران یک روانپزشک هم به همین شکل به یکدیگر پیشنهاد می‌شوند و شاید به همین دلیل هم دختر بیولوژیکی مخفی یک مرد به او پیشنهاد می‌شود. (ممکن است مرد و دختر هر دو، اطلاعات والدین دختر را داشته باشند). و شاید این توضیح بدهد که چگونه همسر سابق کاربری که عضو فیسبوک نیست، به همسر فعلی او پیشنهاد می‌شود. فیسبوک، پروفایل‌های کاربران غیر عضو را نگه نمی‌دارد؛ اما از اطلاعات مخاطب آن‌ها برای برقراری ارتباط بین افراد استفاده می‌کند.

بروس اشنایر، تکنسین امنیتی می‌گوید:

شماره‌های تلفن همراه برای شناسایی افراد بهتر از شماره‌های امنیتی اجتماعی عمل می‌کنند. مردم، این شماره‌ها را همیشه در اختیار ما می‌گذارند. آن‌ها به هویت‌ها مربوط هستند.

فیسبوک به شما نمی‌گوید که چه تعداد افرادی که دوستتان نیستند، اطلاعات مخاطب شما را در اختیار ما قرار داده‌اند. محتوای پروفایل‌های سایه شما متعلق به شما و قابل مشاهده نیستند.

همان‌طور که ویولت بلو در زمان آشکار شدن باگ پروفایل سایه در Cnet نوشت:

این افشاسازی به این معنی است که فیسبوک، اطلاعاتی بیش از آن‌که بدانیم از ما دارد و شاید این دقیق نباشد، به‌رغم تلاش‌های همه ما برای دور نگه داشتن فیسبوک از شماره‌های تلفن یا آدرس ایمیل‌های کاری‌مان، این شبکه اجتماعی به‌هر حال شماره‌ها و آدرس‌های ایمیل غیر قابل به اشتراک‌گذاری ما را با دزدیدن آن‌ها از دوستانمان (البته به‌صورتی “قانونی”) در اختیار می‌گیرد.

اگر نخواهید فیسبوک این اطلاعات را از شما داشته باشد چه؟ تنها کاری‌که باید انجام دهید این است که هر شخصی که در هر زمانی، اطلاعات مخاطب خود را به او داده‌اید و آن‌را در فیسبوک آپلود کرده، پیدا کنید و بعد از آن‌ها تک به تک بخواهید که به صفحه مدیریت مخاطب فیسبوک رفته و آن‌را پاک کنند.

فقط حواستان را جمع کنید که کسی را جا نیندازید. استاینفلد می‌گوید:

وقتی یک مخاطب پاک شد، ما آن‌را از سیستم‌مان حذف می‌کنیم- البته امکان دارد شخص دیگری آن مخاطب را آپلود کرده باشد.

پروفایل‌های سایه مانند سیستم اشخاصی که ممکن است بشناسید که از آن تغذیه می‌کنند، نمی‌توانند غیرفعال شوند. کاری‌که می‌توانید برای جلوگیری از برقراری ارتباط براساس مخاطبین فیسبوک انجام دهید این است که به منوی تنظیمات حریم خصوصی بروید و مانع پیدا کردن پروفایل خودتان توسط مردم، از طریق جستجوی شماره تلفن یا آدرس ایمیل شوید. (بله، فیسبوک مثل یک سرویس جستجوی شماره تلفن معکوس عمل می‌کند؛ هر شخصی، تحت تنظیمات پیش‌فرض می‌تواند شماره تلفن شما را در نوار جستجو بنویسد و حساب شما را بالا بیاورد.)

استاینفلد می‌گوید:

فرض کنید شما شماره تلفن (یا آدرس ایمیل‌تان) را با افراد زیادی به اشتراک گذاشته‌اید و نمی‌خواهید که غریبه‌ها از آن برای جستجوی شما در فیسبوک استفاده کنند؛ شما می‌توانید افرادی را که در فیسبوک، شما را با شماره تلفن (یا آدرس ایمیل) جستجو می‌کنند، محدود کنید. به این ترتیب، اگر یک غریبه دفترچه آدرس خود را که شامل شماره تلفن (یا آدرس ایمیل) است آپلود کند، از آن برای معرفی شما به آن غریبه در اشخاصی که ممکن است بشناسید استفاده نمی‌شود.

اما شما تنها می‌توانید اشخاصی که ممکن است بشناسید را با استفاده از اطلاعاتی که به‌طور فعال برای فیسبوک فراهم شده‌اند و نه چیزی‌که در پروفایل سایه شما وجود دارد، بلاک کنید. بنابراین برای محافظت از حریم خصوصی خود باید به فیسبوک اطلاعاتی حتی بیش از آن‌چه که دارد، بدهید.

من پرسیدم آیا فیسبوک به اشتراک‌گذاری اطلاعات پروفایل سایه با کاربرانش را، شبیه اتفاقی که چهار سال پیش تصادفی رخ داد، در نظر دارد. فیسبوک گفت این اتفاق نمی‌افتد چون اقدامی جهت نقض حریم خصوصی اشخاصی است که اطلاعاتشان را به آن‌ها داده‌اند.

مت استاینفلد، سخنگوی فیسبوک از طریق ایمیل خود گفت:

وقتی شما تصمیم به آپلود کردن مخاطبین به فیسبوک می‌گیرید، ما حریم خصوصی شما و حریم خصوصی دوستان، خانواده و افرادی‌که شماره تلفن یا آدرس ایمیل خود را به شما داده‌اند را در نظر می‌گیریم؛ ما تایید می‌کنیم مردم ممکن است بخواهند اطلاعات مخاطبی که از آن‌ها به فیسبوک آپلود شده است را ببینند اما ما در قبال افرادی که این اطلاعات را آپلود می‌کنند نیز مسئول هستیم. این‌طور یک تعادل برقرار می‌شود و ما به شنیدن بازخورد مردم ادامه می‌دهیم.

استاینفلد همچنین گفت FaceBook تاکنون راهی برای مدیریت اطلاعات مخاطبی که دیگران آپلود کرده‌اند و ممکن است به آن مخاطب مربوط باشد، به آن‌ها ارائه نکرده است. او گفته است که این موضوع را با تیم در میان خواهد گذاشت.

طبق معمول درخواست کردم که مستقیما با تیم اشخاصی که ممکن است بشناسید صحبت کنم که ترتیب عمل داده نشد.