پروتکل امن SSL چیست؟

در دانشنامه های گذشته در خصوص برخی از پورتکل های موجود در دنیای شبکه و اینترنت از جمله FTP، HTTP و HTTPS با شما صحبت کردیم. در مقاله ای که در خصوص HTTPS منتشر کردیم، نگاهی کوتاه نیز به مقوله رمز نگاری اطلاعات در بستر اینترنت انداختیم. برای اینکه HTTPS واقعاً امن باشد، وبسایت ها باید اقدام به تهیه گواهی نامه ای که به SSL شهرت دارد، نمایند و این SSL است که اطلاعات مهم شما را در بستر اینترنت رمز نگاری میکند.

SSL یا Secure Socket Layer راه حلی جهت برقراری ارتباطات ایمن میان یک سرویس دهنده و یک سرویس گیرنده است که توسط شرکت Netscape ارایه شده است. در واقع SSL پروتکلی است که پایین تر از لایه کاربرد (لایه ۴ از مدل TCP/IP) و بالاتر از لایه انتقال (لایه سوم از مدل TCP/IP) قرار می گیرد. مزیت استفاده از این پروتکل، بهره گیری از موارد امنیتی تعبیه شده آن برای امن کردن پروتکل های غیرامن لایه کاربردی نظیر HTTP، LDAP، IMAP و… می باشد که براساس آن الگوریتم های رمزنگاری بر روی داده های خام (plain text) که قرار است از یک کانال ارتباطی غیرامن مثل اینترنت عبور کنند، اعمال می شود و محرمانه ماندن داده ها را در طول کانال انتقال تضمین می کند.

بسیاری از سرویس دهندگانی که اطلاعات و داده‌های حساس مانند اطلاعات کارت‌های بانکی (مثلاً در شبکه بانکی کشور)، کارت‌های شناسایی، رمزهای عبور مهم و … را بین خود و سرویس گیرنده رد و بدل می‌کنند، از پروتکل‌های امنیتی مانند SSL استفاده می‌کنند.

وبسایت‌هایی که از پروتکل امن SSL جهت رمزگذاری داده‌ها استفاده می‌کنند، معمولاً از طریق پروتکل HTTPS (به جای حالت عادی و غیر امن آن یعنی HTTP) با سرویس گیرنده‌ها ارتباط برقرار می‌کنند. در مرورگرها، اینگونه وبسایت‌ها معمولاً با علامت قفل سبز (به معنای ارتباط امن سالم) نشان داده می‌شوند. اما شیوه رمزنگاری SSL به چه صورت می باشد؟

در یک بیان ساده، پس از برقراری اتصال امن، ssl اطلاعات را به وسیله دو کلید رمزنگاری می کند، کلید عمومی برای اشخاص سوم شخص قابل خواندن است اما کلید دوم تنها توسط ارسال کننده و دریافت کننده داده، قابل استفاده می باشد.

بعضا ممکن است با صفحاتی روبرو شده باشید که مرورگر نسبت به منقضی شدن اعتبار گواهی ارتباط امن آن، به شما هشدار دهد، این اتفاق به چند دلیل ممکن است رخ دهد، یکی اینکه گواهی آن سایت واقعاً به پایان رسیده و تمدید نشده باشد، دوم اینکه تاریخ سیستم شما از زمان حقیقی، عقب تر یا حتی جلوتر باشد، دلیل سوم هم می تواند به مسائل فنی صفحه و ترکیب اشتباه داده های عادی با داده های رمزنگاری شده مربوط باشد که این عامل به مسائل فنی سایت ارتباط دارد. اما آیا واقعاً با داشتن گواهینامه SSL دیگر امنیت وبسایت ما به صورت کامل تضمین می شود؟

در این پروتکل، همان‌طور که گفته شد، داده‌ها بین سرویس دهنده و گیرنده رمزگذاری می‌شوند؛ به همین دلیل، داده‌ها در طول انتقال از کانال غیر امن مانند اینترنت، اینترانت و …، حفاظت شده باقی می‌مانند. هرچند دسترسی به این داده‌ها ممکن است، اما به دلیل آن‌که رمزگذاری شده اند، برای بدست آوردن داده‌های رمزگشایی شده اصلی، باید کلید مورد استفاده در آن نشست ارتباطی امن (Secure connection session) را دانست. از این رو، این پروتکل عملاً غیرقابل نفوذ است. البته همانطور که قبلاً هم عرض کرده بودیم، در دنیای هک و امنیت، چیز غیرممکنی وجود ندارد! برای مثال، ممکن است طی فرایندهای خاص، بسیار پیچیده و مهندسی شده، حتی بدون داشتن کلید نیز روزی بتوان داده‌های اصلی را بدست آورد یا مثلاً ممکن است کلیدهای مورد استفاده در فرایند رمزگذاری و رمزنگاری، از سمت سرویس دهنده پروتکل امن، به سرقت رفته باشند.

از سوی دیگر، داده‌ها فقط و فقط در طول مسیر انتقال از کانال مورد نظر رمزگذاری شده اند؛ یعنی داده‌های اصلی، در سمت سرویس دهنده و گیرنده توسط پروتکل SSL رمزنگاری نمی‌شوند. به همین دلیل، درصورتی که بدافزاری در هر یک از این سمت‌ها قرار بگیرد، می‌تواند داده‌های اصلی را به راحتی بدزدد. البته تاکنون گزارشی از سرقت اطلاعات از طریق کانال امن SSL منتشر نشده است بنابراین می‌توان آن را یک پروتکل واقعاً امن دانست.

اگرچه HTTPS و رمزنگاری SSL امن و قابل اطمینان است، اما به دلیل وجود محدودیت هایی، معمولا سرعت انتقال اطلاعات از این طریق نسبت به شیوه معمول یعنی HTTP پایین تر است، لذا برای افزایش کارایی، بهتر است تنها در صفحاتی از این پروتکل استفاده کنید که اطلاعات حساسی در آنها رد و بدل می شود.

خوب است بدانید که با توجه به تحریم های به وجود آمده علیه میهن عزیزمان، نصب گواهینامه های SSL بر روی دامنه های ملی (مانند .ir و مشتقات آن) امکان پذیر نمی باشد. البته شرکتی ترکیه ای وجود دارد که به سایت های ایرانی نیز گواهینامه SSL میدهد و به همین سبب در میان ایرانیان دارای محبوبیت خاصی است.